Het Hollands Vocaal Ensemble viert dit jaar haar 25 jarig jubileum. Het koor zet dit heuglijke feit luister bij met een interessant programma:
- in het voorjaar een a-capella programma met Spaanse muziek van Renaissance tot de 20e eeuw;
- in het najaar een uitvoering van het Requiem van W.A. Mozart.

Het jubileum en het feit dat het HVE in al die jaren een constante kwaliteit weet te leveren aan de hand van verrassend repertoire, was voor de jury van de RabobankCultuurprijs aanleiding het koor te nomineren voor de RabobankCultuurprijs 2008:
'Het werk van Bach wordt afgewisseld met dat van eigentijdse en soms tegendraadse componisten als Andries Hubers, Francis Poulenc, Albert de Klerk en Arvo Pärt. Wat ook bijgedragen heeft tot de nominatie is dat het koor samenwerkt met regionale componisten als Kees Bornewasser, die daarbij zijn eigen werken op het orgel begeleidt.'

Programma

G.F. Händel
  • The ways of Zion do mourn
  • We will rejoice
  • W.A. Mozart
  • Requiem (KV 626)
  • S. von Neukomm
  • Libera me, Domine
  • Uitvoering

    21 november 2008
  • Lutherse Kerk, Den Haag
  • 22 november 2008
  • Kapelkerk, Alkmaar
  • Toelichting

    YouTube In samenwerking met barokorkest Musica Poetica hebben we een uitvoering gepland van het Requiem van Wolfgang Amadeus Mozart. Mede vanuit de wens zo veel mogelijk muziekliefhebbers en donateur van het HVE deelgenoot te maken van deze uitvoering is er gekozen voor een programma dat toegankelijk is voor een groter publiek. Dit in vergelijking tot het doorgaans aan een select gezelschap voorbehouden 'Oude Muziek'-repertoire.

    Hoewel dit Requiem tot de vaker uitgevoerde klassieke werken behoort, onderscheidt de door ons voorgenomen uitvoering zich van voorgaande producties. Het requiem wordt in verband gebracht met werken die voor Mozart als inspiratie hebben gediend en waaruit hij heeft geciteerd. Het betreft hier met name, mede uit te voeren, composities van Georg Friedrich Händel.

    Door het publiek hierin, aan de hand van een toelichting, voorafgaand aan het concert inzicht te geven, wordt het voor hen mogelijk deze werken met elkaar te vergelijken.

    De meeste mensen zullen het Requiem van Mozart associëren met de tragische en veel te vroege dood van de briljante componist-musicus en zich de talrijke verhalen herinneren die de ronde doen over zijn overlijden en de ontstaansgeschiedenis van dit -zijn laatste- werk. Want wie was nu eigenlijk die mysterieuze opdrachtgever, die de 'Seelenmesse' via een onbekende bode bij Mozart liet bestellen? Welke rol speelde Antonio Salieri bij het overlijden van zijn jonge collega? Hoe stond het met Constanze, de vrouw van Mozart, en haar beweerde relatie met diens leerling Franz Xaver Süßmayr?

    Er is op allerlei manieren geprobeerd een antwoord op deze en soortgelijke vragen te vinden, maar de films en boeken bijvoorbeeld die daarvan het resultaat waren, zijn eigenlijk allemaal ver bezijden de waarheid: al rond 1800 immers was het ware verhaal over het ontstaan van het Requiem bekend! Zie hier enkele feiten:

    De in Neder-Oostenrijk woonachtige graaf Franz von Walsegg wilde zijn heel jong overleden echtgenote gedenken en bestelde daartoe een grafmonument bij een Weense beeldhouwer, en een Requiem bij Mozart. De graaf, zelf een gepassioneerde maar dilettantisch musicus, bestelde vaak muziekwerken, die hij vervolgens kopieerde om zich dan daarna uit te geven voor de componist ervan. Hetzelfde wilde hij nu met het Requiem doen en daarom moest de order heel discreet en anoniem geplaatst worden. De bode die hij hiermee belastte was waarschijnlijk von Walsegg's Weense advocaat Sortschan. Pas rond 1800 kwam Constanze achter de naam van de opdrachtgever.

    Toen Mozart op 5 december 1791 overleed, was zijn werk aan het Requiem nog niet afgesloten. De enige mogelijkheid om het al ontvangen voorschot niet te moeten restitueren en de rest van het honorarium te kunnen ontvangen was een complete en door Mozart gesigneerde partituur van het Requiem in te leveren. Constanze, die twee kinderen te verzorgen had, was daardoor gedwongen om het werk door verschillende musici uit de kring rond Mozart te laten completeren en af te ronden. Mozart's leerling Süßmayr, die het werk met de hulp van diverse andere componisten uiteindelijk voltooide, vervalste vervolgens de handtekening: op de eerste pagina schreef hij rechtsboven: di ma W: A: Mozart [1]792.

    YouTube Over de anekdotes met betrekking tot Salieri valt te vermelden dat hij en Mozart elkaar, ondanks enkele verschillen, toch wel wisten te waarderen. Ze waren collega's en werkten zelfs samen; zo zorgde Salarieri voor de opvoering van meerdere werken van Mozart, zoals de 'Figaro', de symfonie in g kl. (KV 550) en een pianoconcert. Echter, in de loop van de Romantiek werd Mozart als genie geïdealiseerd, terwijl Salieri's muziek meer en meer uit de mode raakte. Mede daardoor wonnen ongegronde beweringen snel aan geloofwaardigheid en werd de goede reputatie van Salieri geweld aangedaan. Het verhaal over Salieri's biecht Mozart te hebben vergiftigd, is dan ook onjuist.

    Jörn Boysen