Uitvoering

18 december 2004
  • Oude Ursulakerk, Warmenhuizen
  • 19 december 2004
  • Lutherse Kerk, Alkmaar
  • 24 december 2004
  • Kooger Kerk, Zuid-Scharwoude (Kerstnachtdienst)
  • Programma

    H. Distler
  • Weinachtsgeschichte (niet in Kooger Kerk)
  • M. A. Charpentier
  • Messe de Minuit
  • F. S. Aumann
  • Ihr Hirten kommt herbei
  • Het koor

    Sopranen:Alten:Tenoren:Bassen:
    Tineke den BoogertLida BekkerBart SlagtMarko Draisma
    Marjolein ten CateEsther den BoerTom TheunisHenk Pielage
    Harriette GunninkAtie LoerakkerDick VisserEllis Staas
    Joke TanjaMarianne SchoorelLody Trap
    Ineke Ooyevaar
    Willy Rispens
    Lies Zijp
     

    Instrumentalisten

    Inge LukkienblokfluitHeleen Delisviool
    Joost JansenblokfluitHeleen Zwanenburgviool
    Marjan PrinsdulciaanRomein van der Driftaltviool
    Hugo van Veenorgel en midwinterhoornSimon Overtoomcello
     
    Dirigent: Hugo van VeenEvangelist: Henk van Niekerk

    Toelichting

    H. Distler liet zich vooral inspireren door Heinrich Schütz en Joh. Seb. Bach. Zijn Weihnachtsgeschichte is geheel in de stijl van de Passies, die de 17e eeuwse Schütz op hoge leeftijd maakte, echter wel met gebruikmaking van 20e eeuwse klanken. Het verhaal wordt gezongen verteld door solostemmen zonder begeleiding. Daar waar er een aanleiding is zingt het koor. Steeds weer in een andere gedaante hoort u het 'oer'-kerstlied: Es ist ein Ros entsprungen. Net als bij Schütz gaat Distler uit van de tekst. Hij gaat daarin zover dat alle stemmen binnen een ingewikkelde polyfonie hun eigen, door de tekst bepaalde steeds wisselende maatsoorten hebben. Dat betekent dat de maatstrepen van de verschillende stemmen ten opzichte van elkaar vaak verschoven zijn, wat speciale eisen stelt aan de zelfstandigheid van de zangers en natuurlijk ook aan de wijze van dirigeren. En niet in de laatste plaats stelt deze muziek eisen aan u als luisteraar. Distler maakt het ook u niet gemakkelijk!

    De Weihnachtsgeschichte is geen vrolijk stuk. Het was 1933: Hitler net aan de macht. De grote politieke spanningen die uiteindelijk tot de tweede wereldoorlog leidden grepen Distler zeer aan. Je hoort in dit stuk a.h.w. de worsteling die Distler doormaakte om de kerstgedachte in deze dreigende tijd vorm te geven. Treffend is dat te horen in de lofzang van Maria (door twee lage vrouwenstemmen) waar het koor doorheen zingt:

    Wir bitten dich von Herzen
    Du edle Königin, durch deines Sohnes Schmerzen
    Wann wir fahren dahin aus diesem Jammertal.
    Du wollest uns geleiten, bis in der Engelsaal

    Als de herders ten tonele verschijnen laat Distler dat horen in een uiterst gecompliceerde achtstemmige canonische bewerking van Es ist ein Ros entsprungen.

    Na de pauze nemen wij u mee naar een totaal andere kerst-wereld: die van de Franse barok. In de Messe de Minuit (mis voor de kerstnacht) passeren allerlei vrolijke Franse kerstliedjes de revue, begeleid door violen en fluiten. Geraffineerd speelt Charpentier hier met klankkeuren door strijkers en blazers apart, maar ook unisono te laten spelen. Af en toe schrijft Charpentier: hier speelt het orgel hetzelfde liedje. Dat zullen we dus ook maar doen. Om al vast in de stemming te komen spelen de instrumenten tijdens de pauze Franse kerstmuziek van Michel Delalande, eindigend met een imitatie van de kerstklokken.

    Met name in Bohemen werden in de Barok veel stukken gecomponeerd waarbij het accent lag op de herders in de stal. In Ihr Hirten kommt herbei introduceert Aumann zelfs de primitieve herdershoorn. Omdat we niet weten welk instruument hij precies in gedachten had (hij noemt alleen "Cornu Pastorum in A"), hebben wij gekozen voor de midwinterhoorn. Deze wordt al eeuwen door boeren in Twente bespeeld in de tijd rond kerst. Alleen met de zuiverheid van dit soort instrumenten moeten wij het niet al te nauw nemen...