Het jaar 2000 stond voor het hollands vocaal ensemble in het teken van de motetten van Johann Sebastian Bach. In een dubbelproject onder de titel 'Bachmotetten in perspectief' heeft het hve in de Grote of St.Laurenskerk te Alkmaar twee uitvoeringen gegeven. Het eerste concert plaatst de Bachmotetten in historisch perspectief, het tweede maakt een vergelijking met tijdgenoot Telemann.

Deel 1

21 mei 2000
  • Grote St Laurenskerk, Alkmaar

    • Programma

    J. Walter
  • Wie selig ist der Tod
    • Johann Pachelbel
  • Jauchzet dem Herrn
    • Heinrich Schütz
  • Ich hebe meine Augen auf zu den Bergen, Ps. 121, SWV 31
    • A. Hammerschmidt
  • O Vater aller Frommen
    • Georg Philipp Telemann
  • Halt was du hast
    • Johann Sebastian Bach
  • Motet 3: Jesu meine Freude (BWV 227)
  • Motet 5: Komm, Jesu, komm (BWV 229)
  • Motet 4: Fürchte dich nicht (BWV 228)

    • Deel 2

    18 november 2000
  • Grote St Laurenskerk, Alkmaar

    • Programma

    Johann Sebastian Bach
  • Motet 2: Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf (BWV 226)
  • Motet: O, Jesu Christ, meins Lebenslicht (BWV 118b)
  • Motet 6: Lobet den Herrn (BWV 230)
  • Motet 1: Singet dem Herrn ein neues Lied (BWV 225)
  • Motet 7: Sei Lob und Preis mit Ehren (BWV 231)
    • Georg Philipp Telemann
  • Singet dem Herrn ein neues Lied

    • Toelichting

    Mei 2000

    Als startpunt voor de ontwikkeling van het Bachmotet kiest het hollands vocaal ensemble het motet Wie selig ist der Tod van Johan Walter, (1496-1570) cantor en grote vriend van Maarten Luther, componist en oprichter van de eerste protestantse Kantoreien.

    Naast werk van Johan Walter, bevat dit (a capella) concert het motet Jauchzet dem Herrn van Johann Pachelbel (1653-1706). Pachelbel, een van de grootste organisten van zijn tijd, was zeer bevriend met de familie Bach en gaf les aan Johann Christoph Bach (Johann Sebastians oudere broer).

    Van Heinrich Schütz (1585-1672) wordt een klein juweel uitgevoerd, Ich heb' mein Augen sehnlich auf een bewerking van psalm 121.

    Van Andreas Hammerschmidt (1611-1675), een van de belangrijkste tijdgenoten van H. Schütz, wordt het vijfstemmige Vater aller Frommen uitgevoerd.

    Met het dubbelkorige en vierstemmige motet Halt was du hast levert ook Georg Philipp Telemann ( 1681-1767) zijn muzikale bijdrage aan dit concert.

    Hoofdbestanddeel van het concert vormen de Bachmotetten Jesu, meine Freude (BWV 227), Fürchte dich nicht (BWV 228) en Komm, Jesu, komm (BWV 229).
    YouTube

    November 2000

    Het tweede concert, met begeleiding van het barokensemble Concerto '91, plaatst de motetten van Bach in het perspectief van tijdgenoot G.P. Telemann. De aanwezigheid van Concerto '91 stelt het hollands vocaal ensemble in staat om het wonderschone, maar zelden uitgevoerde Bachmotet "O, Jesu Christ, meins Lebenslicht" BWV 118b uit te voeren.

    In dit concert kunt u ook twee versies van het motet "Singet dem Herrn ein neues Lied" horen, een van G. P. Telemann en een van J.S. Bach (BWV 225).

    Om de Bachmotetten-cyclus vol te maken wordt dit concert afgesloten met de twee resterende motetten "Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf " BWV 226 en "Lobet dem Herrn, alle Heiden" BWV 230.

    Recensie NHD, november 2000

    Hollands Vocaal Ensemble laat Bach juichen in Grote Kerk

    J.S. BACH motetten Hollands Vocaal Ensemble, Barokensemble: 2 violen, viola, violoncello, violine, 2 hobo's, hobo da caccia, orgel (authentieke instrumenten en replica's). Solisten Harriette Gunnink, sopraan; Anneke Breukel, alt; Tom Theunis, tenor; Ellis Staas, bas. Het geheel o.l.v. Hugo .van Veen. Gehoord: zaterdagavond 18 november, Grote Sint Laurenskerk in Alkmaar.

    Het was een goede greep van het Hollands Vocaal Ensemble om deze motetten uit te voeren in de intieme ruimte van het hoogkoor van de kerk. Het in groten getale opgekomen publiek, (de ruimte was tot de laatste plaats bezet) werd zo direct betrokken bij de muziek, en het bezwaar van over-akoestiek, wat je al gauw hebt in zo'n grote kerk, werd voor het grootste deel hierdoor opgeheven.
    Het koor zette in met een juichend, a capella gezongen, dubbelkorig 'Der Geist hilft unserer Schwachheit auf'. Menigeen zal hier met kippenvel naar geluisterd hebben. Van Veen wist hierin het koor tot grote hoogte te brengen, de dubbelkorigheid was prachtig uitgebalanceerd, in de koorfuga was het thema altijd duidelijk te volgen, en het koraal mooi gedragen, met uitgekiende pauze's tussen de strofen.

    		 Overstemd
    Het '0 Jesu Christ, mein's Lebens Licht' uit de cantate 118 componeerde Bach ter gelegenheid van de rouwplechtigheid van de gouverneur van Leipzig. Hier wist het koor een haast devote stemming op te roepen. Helaas werd het geheel wat overstemd door het instrumentale ensemble. Wellicht was de opstelling van het geheel hier debet aan. Het koor stond, gedwongen door het (te) smalle podium in een grote kring om het orkest heen, waardoor de sopranen en de bassen zo'n vijftien meter uit elkaar stonden, met het orkest daartussen. Bovendien verdween een gedeelte van de alten achter de violine en het orgel. Een meer conventionele opstelling van het koor had hierin verbetering kunnen brengen. Bij een eventueel volgend concert zou een breder podium zeker op z'n plaats zijn.
    Met een jubelend en dansend 'Lobet den Herrn, alle Heiden' waarin Van Veen zijn mensen weer tot bijna professionele hoogte wist te inspireren, maar waarin het orkest toch weer domineerde, werd het gedeelte voor de pauze afgesloten.
    Een voorbeeld van een totaal verschillende tekstbenadering van twee componisten, donateur en tijdgenoten van elkaar, viel te beluisteren in 'Singet dem Herrn ein neues Lied'. Telemann koos voor de cantatevorm met aria's en koordelen, Bach voor een achtstemmige dubbelkorige motetvorm.    		 Duet
    In de cantate van Telemann maakte Van Veen voor de aria's gebruik van solisten uit eigen kring, met mooie aria's van bas Ellis Staas en tenor Tom Theunis. Alt Anneke Breukel had, hoewel ze haar aria's technisch goed bracht, wat weinig volume, vooral in het duet met de tenor. Onbetwiste uitschieter was sopraan Harriette Gunnink, die met haar kristalheldere stemgeluid wist te boeien. Het koor mag zich gelukkig prijzen met dergelijke solisten. In Bach's motet viel de grote virtuositeit van het koor op. Zoals Van Veen in het programmaboekje schreef 'Een compositie met een allure die nauwelijks valt te overtreffen' Het koor wist deze allure ook perfect te brengen. Ook hier viel weer de mooie doorzichtigheid van de fuga op.
    Als toegift kwam het koor met een eigen bewerking van koraal 'Sei Lob und Preis mit Ehren' van Bach uit zijn cantate 28. Een werk met een gedragen cantus-firmus voor de sopranen.
    Het Hollands Vocaal Ensemble heeft als volgend project Bach's 'Hohe Messe' en zoekt hiervoor nog alten, tenoren en bassen. De vaste repetitieavond is op de woensdag van 20.00u tot 22.15u. en de Koogerkerk te Zuid-Scharwoude.

    JAAP WIJNANDS