Uitvoering

4 mei 1996
  • Jozefkerk, Beverwijk
  • Programma

    J.S.Bach
  • Motet Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf (dirigent: Hugo van Veen)
  • Andries Hubers
  • Nog is er een tijd... (dirigent: Andries Hubers)
  •  

    Uitvoerenden

    Solisten uit het koor:
  • Ati Snijders - spreekstem
  • Ellis Staas - bariton
  • Ynske Zijlstra - alt
  • Begeleidend orkest:
  • Piano: B. van de Boogaard, E. Binnekamp
  • Pauken: J. Bremer
  • Slagwerk: L. de Blieck, W. Prins, J. van der Sluis
  • Contrabas: P. van Lier
  • Hoorn: M. Ignacio
  • Toelichting

    Der Geist hilft unserer Schwachheit auf

    Als de dood aan de orde is, hebben de grootste componisten voor 1750 (en sommigen erna) voor zangstemmen gekozen. Klank door louter menselijke adem tot stand gebracht, won het, als het er echt op aan komt, van de instrumenten. Zo componeerde Heinrich Schütz op hoge leeftijd zijn passionen voor alleen zangstemmen, terwijl hij in zijn leven de meest uitbundige vocaal / instrumentale combinaties had neergezet.
    De motetten van Bach vormen stuk voor stuk een bekroning op deze traditie.

    Der Geist hilft unserer Schwachheit auf heeft een troostkracht, die het grootste leed doet verzachten. Oorlogsleed, door mensen zelf gemaakt, hoort tot het grootste leed. Vandaar vanavond ook dit stuk.

    Nog is er een tijd

    Andries Hubers heeft Nog is er een tijd gecomponeerd in opdracht van de Culturele Commissie Ursula te Warmenhuizen. De première vond plaats in 1988. In 1990 is het werk - inmiddels bewerkt voor symfonieorkest - uitgevoerd tijdens de "Landelijke Nationale Herdenking 4 mei" te Wageningen. De teksten in het stuk zijn van o.a. Frederico Garcia Lorca, Leonard Cohen en Lucebert.
    Dit jaar (1996) heeft Andries Hubers zijn stuk voor het hollands vocaal ensemble bewerkt, om het geschikt te maken voor klein koor en klein orkest, te weten: twee vleugels, uitgebreid slagwerk, hoorn en contrabas. Deze avond zal het voor de eerste maal in deze bezetting te horen zijn.

    Het stuk heeft de vorm van een drieluik, voorafgegaan door een proloog (waarin het onontkoombaar naderend onheil wordt geschetst) en afgesloten met een epiloog, waarin ondanks het voorgaande, met elf klokslagen hoopvol wordt vastgesteld: "Nog is er een tijd...".
    Elk deel van het drieluik begint met een portret van een individu. In de eerste twee delen wordt dit gevolgd door een verhaal van verschrikking en oorlog. In het derde deel volgt op het portret een treurzang, waarna toch: Lente. Tussen de delen kLinkt het Requiem.

    De drie opgevoerde individuen zijn vertegenwoordigers van de archetypen die met elke oorlog verbonden zijn:

  • de burger
  • de beroepsoorlogsvoerder
  • de beul.

    Deze portretten, naast elkaar geplaatst, laten zien hoezeer oorlog verwarring schept als het gaat om oordelen van goed en kwaad, van schuld en onschuld:

  • de burger wordt ongewild bij de oorlog betrokken en wordt als dienstplichtige tot moordenaar
  • de officier, die zelf het beroep kiest, blijkt een mens waarin gevoel voor het schone huist
  • de beul-bij-uitstek (b)lijkt een doorsnee mens.

    De verhalen over oorlog laten een toenemende reeks van verschrikkingen zien:

  • de conventionele oorlogsvoering, nog met hoopvol uitzicht;
  • de nucleaire oorlog, absoluut uitzichtloos
  • de ondenkbare, onuitspreekbare verschrikkingen na Eichmann.

    En dan... de oorlog is "voorbij"...

    Voorbeschouwing in NHD, 2 mei 1996

    'Nog is er een tijd' speciale compositie voor Dodenherdenking

    ALKMAAR / BEVERWIJK - Met als basis een nieuwe instrumentatie wordt het oratorium 'Nog is er een tijd' van de Noord-Hollandse componist Andries Hubers zaterdag 4 mei tijdens Dodenherdenking uitgevoerd. In de Jozefkerk te Beverwijk ziet de Warmenhuizer componist het succesvolle werk de eerste uitvoering van de derde versie beleven. De eerste versie uit 1988 was voor fanfare, de tweede voor symfonie-orkest werd in '91 uitgevoerd. De jongste versie is voor koor, solisten en kamermuziekensemble. De uitvoering wordt gedirigeerd door de componist zelf.

    'Nog is er een tijd' is gebaseerd op een aantal ontroerende gedichten uit de wereldliteratuur. In woord en muziek worden de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog op suggestieve wijze uitgebeeld. Uit het slot van de compositie spreekt toch duidelijk hoop voor de toekomst. Destijds werd 'Nog is er een tijd' voor de eerste maal uitgevoerd in Warmenhuizen, door de plaatselijke fanfare. Een meer nationaal aanzien kreeg het werk toen de nu 62-jarige Andries Hubers in 1991 zijn versie voltooide voor koor, symfonieorkest en solisten. Deze bewerking kwam tot stand in opdracht van het Nationaal Comité Herdenking Capitulatie 1945 Wageningen.

    Ingedikt
    De uitvoering in de Bergense Petrus en Pauluskerk werd onder anderen bijgewoond door dirigent Hugo van Veen van het Hollands Vocaal Ensemble, die "onder de indruk was van werk en uitvoering". Van deze Alkmaarse musicus / dirigent kreeg Hubers het verzoek een bewerking voor klein koor en klein orkest te maken. "Dat viel me aanvankelijk niet mee," vertelt componist Andries Hubers. "Het was lastig om de uitgebreide eerdere versies te moeten indikken. Het heeft tot een aantal veranderingen geleid in de instrumentatie." Andries Hubers heeft gekozen voor twee piano's, uitgebreid slagwerk, hoorn en contrabas. Het gevolg: "Het stuk is ruimer geworden. De kleurmogelijkheden met de piano's en de lage contrabas zijn duidelijk anders. De massale klankeffecten gaan meer naar kamermuziek toe en zelfs het slagwerk heeft een meer delicate inbreng in het geheel. 'Nog is er een tijd' gaat wat mij betreft een nieuwe episode in." 'Nog is er een tijd' vraagt veel van de uitvoerenden. De componist: "Niet zozeer qua noten, maar qua adem is het moeilijk. Het stuk houdt steeds als het ware de adem in.
    Soms stopt de muziek even. Soms blijft het extra lang hangen op een toon of valt het uiteen in onderdelen. Dat hoort bij de spanningsopbouw. En het publiek wordt moeiteloos meegenomen in de spanning van de uitvoering." Andries Hubers was een van de oprichters van de Stichting Componisten Noord-Holland, die nu tien jaar bestaat. Zelf schreef hij in deze periode onder meer 'Het uur Lorca', een cantate met muziektheaterelementen voor koor, blazers en solisten en de schoolopera 'Oikos'. Aan de laatste bewerking van 'Nog is er een tijd' is Andries Hubers ongeveer een jaar werkzaam geweest. Daarnaast maakte de componist tal van bewerkingen voor uiteenlopende ensembles. "Het wordt hoog tijd om zelf weer een 'een liedje' te schrijven," besluit Hubers.

    Het concert door het Hollands Vocaal Ensemble begint zaterdag 4 mei om 20.45 uur. Plaats: Sint Jozefkerk, Laan der Nederlanden 68, BEVERWIJK. De toegang is gratis. Het Hollands Vocaal Ensemble voert onder leiding van Hugo van Veen eveneens het motet 'Der Geist hilft unsrer Schwachheit auf' van Johann Sebastian Bach uit.

    Jos Ruiters