Toelichting

tot 1550: "fundamentalistisch" Christendom.

God regelt alles op aarde en de mensen dwingen elkaar dit te aanvaarden in devote nederigheid. Alleen ter ere van HEM zijn wij collectief tot immense prestaties in staat: de kathedralen uit deze periode zijn tot op de huidige dag de fraaiste bouwwerken van onze totale cultuur!

Nog steeds vanuit een sterk Godsbesef is er tevens ruimte voor individuele ontplooiing: de wereld wordt in kaart gebracht, de wetenschap ontwikkelt zich, de kunsten richten zich op ons collectief gevoel voor schoonheid. De Gouden Eeuw.

Materialistische behoeften staan centraal. Godsbesef en kunst (inmiddels meer een individuele uiting van gevoelens dan een schoonheidsbeleving) worden daaraan ondergeschikt. Ontplooiing is wens en noodzaak.

Zo zette Palestrina als geen ander de kroon op het werk. van de laat-middeleeuwse kerkmusici. In zijn composities vindt men de kwaliteiten van al zijn belangrijke voorgangers verenigd. Het kerstmotet Dies Sanctificatus was later uitgangspunt voor de mis met dezelfde titel. Hoewel Monteverdi ook was onderworpen aan dezelfde kerkelijke componeerregels, was hij op en top man van de nieuwe tijd. Zijn Messa à 4 voci de Capel1a 1651 (het jaartal slaat op het jaar van de eerste druk;; het werk werd. gecomponeerd tussen 1613 en 1643) is gecomponeerd in Palestrina-stijl, maar ademt toch de geest van de "nieuwe tijd".

In een poging om deze muziek enigszins verantwoord uit te voeren, hebben wij geprobeerd om ons ook in te leven in de gedachtenwereld van onze laat-middeleeuwse voorouders. Dat is ons niet meegevallen. Als je je realiseert dat huidige Moslim-culturen misschien overeenkomsten vertonen met deze periode (is het toevallig, dat eigentijdse muziek in Turkije opvallend veel overeenkomt vertoont met onze middeleeuwse muziek?), dan wordt misschien duidelijk hoe ver wij inmiddels van onze wortels zijn verwijderd. We hebben gemerkt dat het werk van Palestrina onlosmakelijk is verbonden met een leven van inkeer en devotie. Een leven dat van religie is doordrongen. De monniken, die deze missen zongen, kenden de geheimen van een religieuze verbondenheid. Wij hebben ook gemerkt dat het vinden van dat "gevoel" belangrijk meer studie vraagt dan het instuderen van de noten! Steeds weer betrappen we onszelf op "individuele ontplooiing" (zie hierboven: 1750-nu) en op dat moment is de muziek haar kracht kwijt. We moeten dus vandaag een keertje kiezen "voor de Lieve Heer" in plaats van "Voor U" en dat is een donders lastige opgave voor een koor dat het nou juist zo leuk vindt om voor u te zingen. We doen ons best en we vragen een beetje begrip voor de momenten dat we even vergeten om monnik te zijn....

In de kerkelijke liturgie worden de vaste misdelen onderbroken door wisselende gezangen, gebeden en lezingen. Koks Moerbeek zocht voor die plaatsen geschikte gedichten. Ze worden gelezen door Atie Snijders.

Hugo van Veen